τραγούδια του γάμου

ΗΜΟΥΝΑ ΣΤΗ ΜΑΝΑ ΜΟΥ


Ήμουνα στη μάνα μου στη μανούλα μου
που με προξέναγε και με πάντρεψε
μέσα στην Τουρκιά και μέσα στη Φραγκιά!
Φράγκο μόδωκε, Φράγκο πεθερό,
Φράγκο πεθερό σαν τον Αυγερίνο
‘Ηβρα και πεθερά, σαν την τρανταφυλλιά,
Ήβρα αντραδέρφια δυο, που να μην τα χαρώ.
Το μεγαλύτερο ήταν το καλύτερο
και το μικρότερο ττο διαβολώτερο,
που με ξύπναγε τα μεσάνυχτα.
- Σήκου, νύφη μου, σήκου, νυφούλα μου,
άναψ’ το κερί και λύσε το παιδί
και ματαφάσκιωστο, για να αποκοιμηθεί.
Σκούπισ’ τη γωνιά κι άναψ’ τη φωτιά,
βάλε τον τζεσβέ και φκιάσε τον καφέ.
Κέρνα τον πεθερό, κέρνα την πεθερά,
κέρνα την πεθερά και κέρνα κι εμάς.
Και πάρ’ τη ρόκα σου κι έβγα στην πόρτα σου,
γλυκοκουβέντιασε με τις γειτόνισσες.

γαμήλια αλλά και τραγούδια για γάμους σε τούτη την ενότητα, έτσι και τούτο για ένα ...κακό γάμο. ένα γάμο σε ανατολή και δύση, σε τουρκιά και φραγκιά! από τη συλλογή του ΥΦΑΝΤΗ "ΠΩΓΩΝΙΣΙΟΣ ΓΑΜΟΣ" σε μεταγραφή στο ΑΡΧΕΙΟ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ

ΜΕΣ' ΣΤΟ ΣΙΔΕΡΕΝΙΟ ΑΛΩΝΙ


Μες στο σιδερένιο αλώνι και στο πέτρινο,
μωρ’ και στο πέτρινο.
Που χορεύει η ντέλη νύφη η αρχόντισσα,
μωρ’ η αρχόντισσα.
Με το πεθερό χορεύει παίζει χαίρεται,
μωρ’ παίζει χαίρεται.
Και ο θεός να την αφήσει για να χαίρεται,
μωρ’ για να χαίρεται.
Μες στο σιδερένιο αλώνι και στο πέτρινο,
μωρ’ και στο πέτρινο.
Που χορεύει η ντέλη νύφη η αρχόντισσα,
μωρ’ η αρχόντισσα.
Με την πεθερά χορεύει παίζει χαίρεται,
μωρ’ παίζει χαίρεται.
Και ο θεός να την αφήσει για να χαίρεται,
μωρ’ για να χαίρεται.
Μες στο σιδερένιο αλώνι και στο πέτρινο,
μωρ’ και στο πέτρινο.
που χορεύει η ντέλη νύφη η αρχόντισσα,
μωρ’ η αρχόντισσα.
Με τα αντραδέρφια της χορεύει παίζει χαίρεται,
μωρ’ παίζει χαίρεται.

Το τραγούδι το βρήκαμε στη συλλογή του ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ "ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ, ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΧΟΡΟΙ". η έκδοση της συλλογής συνοδεύεται από οπου υπάρχει και ηχογράφηση του πολυφωνικού τραγουδιού για το παράξενο σιδερένιο αλώνι...

ΠΙΝΕΤΕ ΝΑ ΠΙΝΟΥΜΕ

Πίνετε να πίνουμε, μωρέ παιδιά
Πίνετε να πίνουμε, ντουλμπέρια μου, πωπώ ξεφτέρια μου.

Βρε και μην παραπίνετε, μωρέ παιδιά
και μην παραπίνετε, ντουλμπέρια μου, πωπώ ξεφτέρια μου.

Κι αύριο δρόμο έχουμε, μωρέ παιδιά
κι αύριο δρόμο έχουμε, ντουλμπέρια μου, πωπώ ξεφτέρια μου.

Νύφ’ να πά’ να πάρουμε, μωρέ παιδιά
νύφ’ να πά’ να πάρουμε, ντουλμπέρια μου, πωπώ ξεφτέρια μου.

Απ’ τον πάνω μαχαλά, μωρέ παιδιά
απ’ τον πάνω μαχαλά, ντουλμπέρια μου, πωπώ ξεφτέρια μου.

Που ‘ν’ τα σπίτια τα ψηλά, μωρέ παιδιά
που ‘ν’ τα σπίτια τα ψηλά, ντουλμπέρια μου, πωπώ ξεφτέρια μου.

Παραθύρια με γυαλιά, μωρέ παιδιά
παραθύρια με γυαλιά, ντουλμπέρια μου, πωπώ ξεφτέρια μου.

Πόρτες με τριαντάφυλλα, μωρέ παιδιά
Πόρτες με τριαντάφυλλα, ντουλμπέρια μου, πωπώ ξεφτέρια μου.

Που ‘ν’ τα κορίτσια τα ‘μορφα, μωρέ παιδιά
που ‘ν’ τα κορίτσια τα ‘μορφα, ντουλμπέρια μου, πωπώ ξεφτέρια μου.


Κι αν δε μας τη δώσουμε, μωρέ παιδιά
Κι αν δε μας τη δώσουμε, ντουλμπέρια μου, πωπώ ξεφτέρια μου.

Πόλεμο θα σκάσουμε, μωρέ παιδιά
Πόλεμο θα σκάσουμε, ντουλμπέρια μου, πωπώ ξεφτέρια μου.

ευρύτατα διαδεδομένο τούτο το ηπειρώτικο τραγούδι που οι Αγόρω Τσίου και Άλκης Ράφτης συμπεριλαμβάνουν στην έκδοση "ΛΟΥΨΙΚΟ" με τραγούδια από το ομώνυμο χωριό στις παρυφές του Γράμμου-το σημερινό Κεφαλοχώρι. παράθυρα με γυαλιά και πόρτες με τριαντάφυλλα...

ΤΟ ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ

Ποιός άρματώνει φλάμπουρο,
με ρόϊδα, με ρόϊδα.
Με ρόϊδα και με μήλα,
με την εύχη του πατέρα.

Καί ποιός μας το στολίζει,
με ρόϊδα με ρόϊδα.
Με ρόϊδα και με μήλα,
με την ευχή της μάνας.

Του Τάκη είναι το φλάμπουρο,
με ρόϊδα, με ρόϊδα
Με ρόϊδα και με μήλα,
με την ευχή του Πάτερα.

Της Χρύσως τα στολίδια
με ρόϊδα με ρόϊδα.
Με ρόϊδα και με μήλα,
με την ευχή της μάνας.

τραγούδι του γάμου για το φλάμπουρο - κάτι σαν σημαία για το γαμήλιο ψίκι. με ρόιδα και με μήλα, σύμβολα καλοτυχίας για το νέο ζευγάρι. από τη συλλογή του παπά Χρήστου Μάτσια από τα Κτίσματα Πωγωνίου "ΠΩΓΩΝΙ, ΔΕΡΟΠΟΛΗ, ΗΘΗ ΚΙ ΕΘΙΜΑ"

ΤΟ ΄ΧΩ ΜΑΡΑ ΚΑΙ ΚΑΗΜΟ..


Το ΄χω μάρα και καημό,
να ιδώ τη νύφη στο χορό,
να την ιδώ που να χορέψει
κι όλος ο χορός να πρέψει,
σιγίζοντας, λυγίζοντας
και λιανοτραγουδώντας.
- Νύφη, για δε χορεύεις
και γιατί δεν καμαρώνεις.
- Τι χορό να κάμω εγώ,
πεθερός δεν είναι εδώ.
Να ‘ρθει ο πεθερός μου εδώ,
να τον δω και να χαρώ.

η φράση "το χω μάρα και καημό" απαντά συχνά σε διάφορα τραγούδια σαν καταληκτική ή μετρική επωδός, έτσι κι εδώ, στο τραγούδι του γάμου που περιλαμβάνεται στη συλλογή του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ "ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ, ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΧΟΡΟΙ"

ΕΙΣ ΤΟΝ ΣΤΟΛΙΣΜΟ ΤΗΣ ΝΥΜΦΗΣ


Ντύσου, στολίσου, λυγερή, ντύσου, στολίσου, κόρη,
για να φάνεις εις το γαμπρό κήπος και περιβόλι.
Όλα τ’ αηδόνια ζήλεψαν κ’ επέταξαν μπροστά σου
κι όλα λαλούσαν κ’ έλεγαν, χαρά ‘ς την ομορφιά σου.
Έχεις μαλλιά τετράξανθα ‘ς τες πλάτες σου ριγμένα,
Άγγέλοι σου τα χτένισαν με τα χρυσά τα χτένια.


Γιαννιώτικο τραγούδι του γάμου έτσι όπως το συναντήσαμε στη συλλογή του ΑΡΑΒΑΝΤΙΝΟΥ. πανέμορφα διασκεύασε τους πρώτους στίχους του ο ΝΙΚΟΣ ΤΑΤΣΗΣ στην ανέκδοτη, δισκογραφικά, "ΑΠΕΙΡΟ ΣΥΜΦΩΝΙΑ"...

ΔΙΑΜΑΝΤΟΝΥΦΗ (Πολυφωνικό και χορού)

Σήμερα η μάνα του Τάκη
όλο δρόμους καθαρίζει
και ταντράφυλλα τους στρώνει.

Και ταντράφυλλα τους στρώνει,
να περάσ’ η νύφ’ του Τάκη,
με την σκούφια στο κεφάλι.

Ποιά ‘ναι ‘κείνη στα βαμβάκια,
διαμαντόνυφη.
Με κλώστη μεταξωτή,
διαμαντόνυφη χρυσή.

Ποιά ‘ναι ‘κείνη που κεντά,
διαμαντόνυφη κυρά.
Με κλωστή μεταξωτή,
διαμαντόνυφη χρυσή.

Κέντησέ το μου καλά,
διαμαντόνυφη κυρά
Με κλώστη μεταξωτή,
διαμαντόνυφη χρυσή.

Κέντησέ το μου καλά,
διαμαντόνυφη κυρά.
Βάλ’ του τέλια και μετάξια,
διαμαντόνυφη
και κλωστή μεταξωτή
διαμαντόνθφη χρυσή.

πολυφωνικό του πωγωνίσιου γάμου από τη συλλογή του ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΤΣΙΑ "ΠΩΓΩΝΙ, ΔΕΡΟΠΟΛΗ ΗΘΗ ΚΙ ΕΘΙΜΑ". διαμαντόνυμφες - αλλά και πολλά ορθογραφικά λάθη στη μεταγραφή μας...

Στολίζεται μια λυγερή
απ’ το πρωί ως το βράδυ.
Και περιμένει τον αϊτό
για να ‘ρθει να την πάρει.
Βάζει τον ήλιο πρόσωπο
και το φεγγάρι φρύδια
τον καθαρό Αυγερινό
τον βάζει δαχτυλίδια.

από τη συλλογή των ΦΩΤΙΟΥ, ΛΥΤΗ τούτο το τραγούδι όχι του γάμου αλλά του αρραβώνα... ένα πρόσωπο του κόσμου το στερέωμα! "ΑΠΕΙΡΟΣ", ΑΡΧΕΙΟ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ

Ο ΓΕΡΟΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ

Βρε, μας εγύρισε ο γιος,
που δεν ερχόντανε πιο νιος,
μόν’ ήρθε με ψαρά μαλλιά,
γυρεύει και γυναίκα νια.

Βάζει μπούντρα και κολόνια,
μα δε κρύβονται τα χρόνια,
μπογιατίζει το μουστάκι,
κάνει το παλικαράκι.

Ό,τι θέλετε να πείτε,
τίποτα δε θα μου βρείτε,
‘μένα το πουγκί μου κάνει,
για σαράντα Αμερικάνοι.

Κι αν θα πας στο πασπυθάρι,
κάποιος άλλος θα την πάρει,
κάποιος άλλος θα την πάρει,
γέρος εξηνταπεντάρης.

Με δολάρια και λίρες,
τη μικρούλα μας την πήρε,
βράσε τα δολάριά σου,
για να βάψεις τα μαλλιά σου.


αφού υπενθυμίσουμε ότι εδώ δημοσιεύονται τραγούδια όχι μόνο του γάμου αλλά και για τους γάμους, ας αναφέρουμε ότι έτσι συναντήσαμε αυτό το τραγούδι στη συλλογή του ΚΑΤΣΑΛΙΔΑ και παραπλήσια στου ΛΥΤΗ και του ΦΩΤΙΟΥ. οι τελευταίοι στίχοι προσφέρουν ενδιαφέρουσα συνταγή βαφής μαλλιών... ποιος ξέρει, στην αναστροφή της κρίσης ίσως το δοκιμάσουμε!

Ο ΗΛΙΟΣ ΕΠΑΝΤΡΕΥΤΗΚΕ


Ο ήλιος επαντρεύτηκε
Και πήρε το φεγγάρι,
εκάλεσε και στη χαρά
συμπέθερους τ’ αστέρια .
Τ α σύννεφα τους έστρωσε
στρώματα για να κάτσουν,
τους έβαλε φαΐ να φαν΄
το μόσχο και τα άνθια.
Κρασί τους έδωκε να πιουν
θάλασσες και ποτάμια.
Κι απ’ ‘όλα τ’ άστρα τ΄ ουρανού
ο Αυγερινός εφάνη:
φέρνει τον ύπνο ζωντανό
στα νιόγαμπρα πεσκέσι,
φέρνει και τους συμπέθερους
λυχνάρι για να φέξει,
να φύγουν, να πάν’ στα σπίτια τους,
τα νιόγαμπρα νυστάζουν,
θέλουν να παν’ να κοιμηθούν,
θέλουν να ησυχάσουν.

κοινός ποιητικός τόπος, σύνηθες μοτίβο του δημοτικού τραγουδιού ο γάμος του ήλιου με το φεγγάρι ως αλληγορία στα τραγούδια του γάμου. εδώ η αναφορά επεκτείνεται εμπέκοντας αστέρια, σύννεφα, αυγερινό σε ένα τραγούδι που μας άει στον ουρανό! έτσι το συναντήσαμε στη συλλογή των ΦΩΤΙΟΥ, ΛΥΤΗ "ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ"

ΗΛΙΕ ΑΝΗΒΑΙΝΕ


Ήλιε ανήβαινε περικατέβα,
κάτσε ‘ς το θρονί δώσ’ μας την νύφη·
όλοι βουλόνταν να μας την δώσουν
κι αφεντούλης της δεν μας τη δίνει,
όλοι δίνουνταν να μας τη δώσουν
κ’ η μανούλα της δεν μας τη δίνει


από τη συλλογή του ΓΡΗΓΟΡΗ ΧΑΣΙΩΤΗ - τέλη του προπερασμένου αιώνα! μια από τις συλλογές που ψηφιοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος ΑΡΧΕΙΟ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ